روسازی در راه
روسازی در راه شامل عملیات از سطح سابگرید (آخرین لایه خاکریز و زیرسازی) تا سطح راه بوده و با توجه به پارامترهای گوناگون و طراحی آن از لایه های گوناگون تشکیل میشود .
– یادآوری :
در ابتدا به تشریح روسازی راه پرداخته و در صورت توفیق خداوند ، بقای عمر و اشتیاق و استقبال دوتان ، سایر مباحث مربوط به راهسازی از جمله زیر سازی را نیز مورد مطالعه قرار خواهیم داد .
اهداف روسازی
1- اجرای لایه های مقاوم در مقابل تنشهای ناشی از بارگذاریهای دینامیک و استاتیک ناشی از بار و تردد وسایل نقلیه عبوری و توزیع ، تقلیل و انتقال آهنا به لایه های زیر سازی و بستر طبیعی راه به نحوی که تنشهای وارده به لایه های خاکریزی کوچکتر و یا حداکثر مساوی تنشهای مجاز بوده و لایه های خاکریز قابلیت تحمل اینگونه تنشها را داشته باشند .
2- مقاومت لازم و کافی در مقابل نیروهای خمشی ، برشی و لغزشی ناشی از بارها و اصطکاک وارده به سطح راه و جلوگیری از تغییر شکلهای غیر مجاز .
3- مقاومت در مقابل شرایط و عوامل جوی .
4- ایجاد بستری دارای مشخصات لازم ،مناسب ، هموار و ایمن جهت تردد وسایل نقلیه عبوری .
انواع روسازی
روسازی در راهسازی بصورت کلی به سه دسته روسازیانعطاف پذیر ، روسازی صلب و روسازی مرکب تقسیم بندی شده ، از تنوع زیادی برخوردار بوده و با توجه به نوع لایه ها به روسازی آسفالتی و روسازی بتنی و یا ترکیبی از بتنی و آسفالتی تقسیم بندی میشوند . روسازیهای بتنی و آسفالتی نیز هرکدام از تنوع زیادی برخوردارند .
– یادآوری با توجه به عمومیت روسازی آسفالتی ، در این سری مباحث ابتدا به بررسی روسازی آسفالتی میپردازیم و در موعد مناسب سایر روسازیها نیز مورد بحث قرار خواهد گرفت .
روسازیهای آسفالتی غالبا از سه نوع لایه های زیراساس ، اساس ، و آسفالت تشکیل شده و در غالب موارد شامل یک لایه زیراساس ، یک لایه اساس و سه لایه آسفالت (دو لایه بیندر و یک لایه توپکا) بوده و یادآوری مینماید که با توجه به طرح روسازی امکان تغییر و تنوع در تعداد ، نوع و ضخامت لایه ها وجود خواهد داشت که در فصول آتی مورد بررسی قرار میگیرد .
زیر اساس غالبا اولین لایه روسازی راه میباشد که بر روی آخرین لایه زیرسازی (سابگرید Sub Grade) و زیر لایه اساس (Base) اجرا میگردد .
عملکرد و وظیفه زیر اساس
وظیفه اصلی زیر اساس تقلیل و تعدیل تنشهای وارده از قشرهای روسازی روی آن و انتقال آنها به لایه های خاکریزی و نیز زهکشی آبهای نفوذی ناشی از عوامل جوی و انتقال آنها به سطح سابگرید و نهایتا تخلیه آن است .
انواع لایه زیر اساس
انواع زیر اساس با توجه به وجود مصالح در محدوده و فاصله منطقی و اقتصادی پروژه ، طراحی روسازی و مشخصات فنی راه به سه دسته زیر طبقه بندی میشوند :
1- زیر اساس رودخانه ای (مخلوط شن و ماسه )
2- زیر اساس سنگی ( حاصل از مصالح کوهی و یا قلوه سنگهای شکسته شده )
3- زیر اساس تثبیت شده ( با مواد افزودنی )
در اغلب موارد در پروژه های راهسازی از زیر اساس رودخانه ای ، آبرفتی و یا واریزه ای استفاده میگردد ، این گونه مصالح ، زیر اساس زیر اساس رودخانه ای نامیده میشوند .
در مواردی که مصالح رودخانه ای و یا آبرفتی و بطور کلی مصالح طبیعی مناسب و دارای مشخصات لازم جهت استفاده زیر اساس در منطقه موجود نبوده یا استفاده از آنها بعلل مختلف (مانند بعد مسافت) از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نباشد و یا اینکه دارای ابعاد بزرگتر از حدود مشخصات باشد میتوان از مصالح حاصل از شکستن قلوه سنگها استفاده نمود و چنانچه هیچگونه مصالح قلوه سنگی نیز وجود نداشته باشد از مصالح شکسته شده حاصل از سنگهای کوهی بهره برداری میشود ، به اینگونه مصالح ، زیر اساس کوهی اطلاق میشود .
در سایر مواردی که هیچکدام از مصالح رودخانه ای ، آبرفتی و یا کوهی موجود نبودهو یا بهر علتی استفاده از آنها توجیه اقتصادی نداشته و یا اینکه آن مصالح فاقد مشخصات فنی مورد نیازلایه زیر اساس باشد میتوان ضمن اختلاط مصالح موجود با مواد افزودنی و تثبیت کننده مانند آهک ، سیمان و یا قیر بر اساس طرح اختلاط مناسب ، کیفیت مصالح موجود را ارتقا داده و از ترکیب حاصله جهت اجرای لایه زیر اساس استفاده نمود که در اینصورت این لایه ، زیر اساس تثبیت شده نامیده میشود .
– یادآوری 1- در مواردی که قسمتی از مصالح طبیعی موجود در محدوده پروژه دارای ابعادی بزرگتر از اندازه مطلوب و خارج از محدوده رواداری دانه بندی باشد بایست این درشت دانه ها را با عمل سرند کردن از مخلوط جدا نمود تا به دانه بندی مطلوب دست یافت .
یادآوری 2- نظر به اینکه در اغلب قریب به اتفاق پروژه ها از زیر اساس شنی و یا سنگی استفاده میشود از بحث در خصوص زیر اساس تثبیت شده فعلا خوداری میگردد .
همچنین شاید مفید باشد: آموزش متره و برآورد راهسازی در وب سایت همیار نقشه بردار منتشر شده، در صورتی که نیاز به این آموزش دارید همین الان اقدام کنید.
مشخصات فنی زیر اساس شنی و سنگی
مصالح مورد استفاده جهت اجرای لایه زیر اساس شنی و سنگی بایستی مشخصات فنی زیر را دارا باشند :
1- دانه بندی
دانه بندی مصالح مصرفی زیر اساس شنی و سنگی بایستی در محدوده یکی از چهار نوع دانه بندی ارایه شده در جدول 12-1 صفحه 326 نشریه شماره 101 ( مشخصات فنی و عمومی راه – ویرایش دوم ) قرار داشته باشند .
طبق جدول محدوده رواداری دانه بندی مصالح زیر اساس که متعاقبا مشاهده خواهید کرد ، حداکثر اندازه درشت ترین دانه سنگی مصالح زیر اساس برابر دو اینچ میباشد .
یادآوری : برای کاهش حساسیت مصالح زیر اساس در مقابل یخبندان میتوان به تشخیص دستگاه نظارت درصد مواد رد شده از الک شماره 200 را کاهش داد و برای اطمینان بیشتر لازم است درصد مواد ریزتر از 20میکرون نیز از 3% تجاوز نکند و ضمنا درصد وزنی مواد رد شده از الک شماره 200 نباید از 2/3 درصد وزنی رد شده از الک شماره 40 بیشتر باشد .
جدول و نمودار رواداری دانه بندیهای مذکور به ضمیمه همین قسمت و با فرمت اکسل ارایه خواهد شد .
(در صورت نیاز و درخواست “تعداد زیادی” ازدوستان عزیز ، آزمایش دانه بندی و محاسبات مربوطه در مباحث جداگانه ای تحت عنوان ” آزمایشهای مکانیک خاک” ارایه خواهد شد و در آن مباحث ، کلیه آزمایشهای مکانیک خاک در “حوزه راهسازی” تشریح میگردد . در غیر اینصورت پاره ای نکات مربوطه بصورت موردی و رفع اشکال مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت)
به قلم جلالی – سید محمد
آخرین دیدگاه‌ها