آشنایی با روسازی آسفالتی

روسازی راه، سازه ای است که با هدف افرایشی ایمنی و سهولت عبور و مرور، بر روی مسیرها ایجاد می شود. روسازی، انواع مختلفی دارد که رایج ترین آن ها، روسازی آسفالتی است. روسازی آسفالتی به دو شکل کلی روسازی آسفالتی سه لایه و روسازی تمام آسفالتی انجام می شود.

روسازی

روسازی راه، در اصل سازه ای است که پس از انجام کلیه ی اقدامات مربوط به طراحی و ایجاد راه بر روی لایه ی متراکم شده خاکریزها، خاک طبیعی یا پوشش سنگ قرار می گیرد. به طور کلی سه دسته اصلی روسازی راه شامل: روسازی انعطاف پذیر یا آسفالتی، روسازی سخت یا بتنی و روسازی مختلط وجود دارد که هر یک زیر مجموعه های مختلفی دارد. لازم به ذکر است که این دسته بندی براساس تفاوت در قشر رویه ی صورت گرفته است. روسازی راه، با هدف افزایش راحتی استفاده و ایمنی مسیر انجام می گیرد.

روسازی آسفالتی یا انعطاف پذیر

روسازی آسفالتی، یکی از انواع روسازی راه است که به دو شکل کلی انجام می گیرد شامل:

• روسازی آسفالتی در سه لایه: این روسازی در سه لایه مستقل شامل زیر اساس، اساس و آسفالت (به عنوان قشر رویه) انجام می شود. در این نوع روسازی خاک بستر در پایداری روسازی، نقش تعیین کننده ای دارد.

• روسازی تمام آسفالتی: در این نوع روسازی آسفالتی، از زیر اساس و اساس استفاده نمی شود، و تنها لایه های آسفالت به شکل مستقیم بر روی بستر روسازی قرار می گیرد. این نوع روسازی آسفالتی برای مناطقی با بارش زیاد و یا نواحی که یخبندان های زمستانی در آن ها اتفاق می افتد، مناسب است. این روسازی عمر طولانی دارد.

به طور کلی روسازی آسفالتی با وجود آنکه مقاومت کششی مناسبی ندارد، ولی از مقاومت برشی خوبی برخوردار است. این موضوع را می توان اینگونه توضیح داد که در روسازی آسفالتی بارهای وارد بر راه در مقایسه با روسازی سخت یا بتنی در سطحی محدود تر و با گستردگی کمتر، به خاک بستر منتقل می شوند.

لایه های روسازی آسفالتی

همانطور که گفته شد سازه روسازی دارای لایه ها و قشرهای مختلفی است که براساس ترافیک عبوری از مسیر، شرایط محیطی، مصالح در دسترس و بودجه ی تعیین شده جهت عملیات راهسازی، متفاوت خواهد بود اما با این وجود لایه های استاندارد کلی شامل بستر روسازی، زیراساس، اساس و قشر آسفالتی وجود دارد.

بستر روسازی

منظور از بستر روسازی، لایه ی متراکمی است که در زیر ساز روسازی قرار می گیرد. کیفیت خاک بستر در روسازی، عامل بسیار مهمی است و در تعیین مصالح روسازی نقش اساسی دارد. نکاتی که در ارتباط با بستر روسازی باید مد نظر قرار گیرد، غالباً مربوط به ویژگی های خاک بستر روسازی است که شامل مواردی مانند: نوع خاک، طبقه بندی خاک، مقاومت خاک، حساسیت در برابر شرایط محیطی، نشست و تراکم نسبی آن می باشد.

زیر اساس

زیر اساس، به عنوان اولین لایه روسازی محسوب می شود که بر روی بستر روسازی قرار می گیرد. مصالحی که در ساخت زیر اساس استفاده می شود معمولاً مواردی نظیر، سنگ های غیر فرآوری شده (خام) هستند و فقط در مناطقی که شرایط اقلیمی ایجاب کند، از افزودنی های شیمیایی یا مواردی نظیر سیمان، آهک یا قیر استفاده می شود. مصالح مورد استفاده در زیر اساس بایستی دارای ویژگی های خاصی باشند شامل:

• دانه بندی: مصالح مورد استفاده در زیر اساس، باید دارای دانه های پیوسته باشد تا از نفوذ مواد موجود در بستر روسازی به سازه جلوگیری کند.

• زهکشی: مصالح مورد استفاده باید کیفیت زهکشی مناسبی برای تخلیه ی آب داشته باشند.

• مقاومت در برابر یخبندان: مصالح زیر اساس باید به شکلی انتخاب شوند که در مواقع یخبندان آسیب نبینند.

اساس

اساس، بخشی از سازه است که بر روی لایه زیر اساس، در سطح زیرین قشر آسفالتی قرار می گیرد. مصالح مورد استفاده در لایه ی اساس، به لحاظ ویژگی های کلی باید خصوصیاتی مشابه مصالح زیر اساس را داشته باشند با این تفاوت که مرغوبیت این مصالح بیشتر بوده و خاصیت تراوایی بیشتری نسبت به قشر زیر اساس دارند. قشر اساس چهار نوع شامل: اساس ماکادامی، اساس شن و ماسه شکسته، اساس سنگ کوهی شکسته یا قلوه سنگ شکسته و اساس قیری می باشد.

قشرهای آسفالتی

قشرهای آسفالتی، آخرین قشر در سازه روسازی است که بر روی اساس قرار گرفته و در برخورد مستقیم با چرخ های وسایل نقلیه قرار دارد. بر این اساس بار حاصل از عبور وسایل نقلیه به آن وارد می گردد و از این جهتبه مرور زمان، تغییر شکل می یابد. در مقایسه ی بین لایه های سازه روسازی، مصالح مورد استفاده در قشر آسفالتی مقاومت و مرغوبیت بیشتری دارد. مصالح مورد استفاده در قشر آسفالتی باید دارای ویژگی هایی چون مقاومت سایشی، همواری سطح، مقاومت لغزشی کافی و نا تراوایی یا نفوذناپذیری باشند.

نکته ی مهم در ارتباط رویه قشر آسفالتی با لایه های زیرین، این است که مادامی که میزان تنش های کششی افقی، در لایه های زیر قشر آسفالتی با مقاومت کششی مصالح برابر باشد، لایه ی رویه آسیب نخواهد دید. اما زمانی که این تنش ها بیش از مقاومت کششی لایه های زیرین گردد، در سطح رویه ترک ایجاد می شود که به تدریج گسترده شده و لایه ی رویه کارآیی خود را از دست می دهد.