سنجش از دور یک نوع تکنولوژی است که در آن با استفاده از تجهیزات هوانوردی چون بالن، هواپیما و یا ماهواره از زمین تصویربرداری می شود. در این روش اطلاعات از اشیاء زمینی به وسیله سنجنده و غیر مستقیم استخراج خواهد شد. در این مقاله نیز به بررسی اطلاعاتی درباره سنجش از دور و مراحل آن خواهیم پرداخت تا آگاهی لازم در این زمینه را پیدا کنید.
در سنجش از دور که از زمین اطلاعات جمع آوری می شود، اولین خروجی که سنجنده ارائه خواهد داد یک تصویر می باشد. کار تصویربرداری توسط سنجنده که در هر ماهواره به تعداد چند عدد وجود دارد صورت می گیرد. ماهواره هایی که سنجش از دور را انجام می دهند ارتفاعی بیشتر از هفتصد کیلومتر دارند که این مقدار حداکثر 1600-1500 کیلومتر است. ارتفاع این نوع ماهواره ها از ماهواره های GPS کمتر است و به این دلیل است که به دقت موقعیتی کمتری نیاز دارد. طراحی هر سنجنده با توجه به کاربردی است که خواهد داشت. سنجش از دور را می توان علم دستیابی به اطلاعات در رابطه با موضوعات مورد بررسی دانست که توسط یک ابزار بدون تماس فیزیکی صورت می گیرد. مزیتی که این اطلاعات نسبت به سایر منابع اطلاعاتی دارد این است که در فواصل زمانی مشخص، از نواحی معینی پوشش تکراری دارد، انتقال اطلاعات در این روش توسط تشعشعات الکترومغناطیس خواهد بود.
سنجش از دور کاربردهای زیادی دارد که یکی از آن ها در رابطه با نقشه برداری است که شامل تهیه مدل رقومی زمین DEM، به هنگام سازی نقشه های کاربری و پوششی زمین و هم چنین تهیه نقشه های پوششی کشور است. نقشه ای که از تصاویر ماهواره ای به دست می آید در طرح های توسعه شهری استفاده خواهد شد. این طرح ها در یک قالب کلی به منظور روند رشد هستند.
وسایلی که در سنجش از دور برای نقشه برداری مورد نیاز است نقشه منطقه بندی، به کارگیری از فضاها جهت مشخص کردن قطعات اراضی در نواحی که شهرک ها ساخته شده اند و نقشه ساختار جاده ها خواهد بود. نقشه ساختار جاده به این منظور نیاز است که در مورد زیرسازی جاده های شهرک ها راهنمایی شود. اطلاعاتی که برای آماده سازی یک برنامه ضروری است شامل یک نقشه جغرافیایی مرجع است که دقیق باشد و با آخرین تحولات مناطق مطابق باشد و هم چنین به نقشه شبکه های جاده ای، نقشه فضایی میزان توسعه و اطلاعاتی در رابطه با نحوه استفاده از هر قطعه زمین مورد نیاز است. به این اطلاعات برای برنامه ریزی منطقی و دقیق نیاز است و با توجه به پتانسیل بالایی که تصاویر ماهواره ای دارند از این داده ها در قالب یکی سیستم اطلاعات جغرافیایی می توان استفاده کرد که نقش مهمی در توسعه شهری خواهند داشت.
منابع لازم برای بهنگام سازی نقشه ها محدود است از این رو سنجش از دور این امکان را می دهد که تغییرات در نقشه های شهری را سریع تر و آسان تر تصحیح کنیم و تغییرات لازم را اعمال نماییم. با استفاده از تصاویر ماهواره ای PAN و IKONOS یک نقشه مرجع قابل قبول می توان تهیه کرد و از منابع زیادی مثل نقشه های مربوط به عوارض، تصویر ماهواره ای و … به عنوان اطلاعات پایه تکمیلی می توان استفاده نمود.
• منبع تولید انرژی: بزرگترین منبع خورشید است و گاهی خود سنجنده ها اقدام به تولید امواج الکترومغناطیس می کنند.
• تابش و اتمسفر: طراحی سنجنده ها به گونه ای است تا به منظور دریافت امواج کمتر در محدوده جذب اتمسفر واقع شود.
• تعامل با هدف: قسمتی از امواج با عبور از اتمسفر در برخورد به پدیده ها جذب آن ها می شوند و قسمتی عبور کرده و منعکس می شوند.
• دریافت و ثبت انرژی از جانب سنجنده ها: دریافت بخش منعکس شده امواج توسط سنجنده ها جهت اندازه گیری و ثبت
• انتقال، دریافت و پردازش انرژی ضبط شده
• تفسیر و تحلیل به صورت بصری و یا رقومی
• کاربرد که به معنی استفاده از اطلاعات به دست آمده برای کشف اطلاعات جدید، درک بهتر و کمک به حل مسئله ای خاص
بعد از اینکه اولین ماهواره به منظور مطالعه منابع زمین آمریکا پرتاب شد، در سال 1353 دفتر جمع آوری اطلاعات ماهواره ای در سازمان برنامه و بودجه وقت تأسیس شد. این دفتر بعد از مطالعات اولیه و به دست آوردن نتایجی مطلوب از تصاویر ماهواره ای به مرکز سنجش از دور تغییر پیدا کرد تا به تصاویر ماهواره ای دسترسی مستقیم داشته باشد. ایستگاه گیرنده تصاویر ماهواره ای در سال 1355 در ماهدشت کرج در قالب طرح استفاده از ماهواره نصب شد که هدفش دریافت مستقیم اطلاعات ماهواره، پردازش، تکثیر و توزیع آن ها بود. سنجش از دور در ایران کاربردهای زیادی دارد. در داخل کشور برای ارزیابی کردن تخریب زمین، مطالعات زیادی با استفاده از سنجش از دور صورت گرفته است و محققین مدل و روش های متعددی در سطح منطقه ای، استانی و ملی ارائه کرده اند که به مرحله اجرا گذاشته شده است.
